9. gaia. ESTATU FRANKISTAREN SORRERA (I) (1939-1959)

GERRA ZIBILA

Period: 1936 to 1939

Alderdi nazionalak irabazi zuen eta erregimen berriari hasiera eman zion

LANAREN FORUA

1938

Lanaren munduko harremanak arautu zituen eta grebaren eskubidea debekatu. Gerra Zibilaren garaia zen. Lehen oinarrizko legea eta erregimena instituzionalizatzeko lehen saiakera izan zen. Bere autoritatea ez zuen inork zalantzan jartzen.

ERANTZUKIZUN POLITIKOAREN LEGEA

1939

Politika arloan gerra bukatu baino lehenago Erantzukizun politikoen legea aldarrikatu zen. Lege honen bidez, salatuak, printzipiotzat errudun zirela onartuta, Errepublikari lagundu izanagatik epaituak izan ziren eta, beraz, errugabea zela frogatu ezin zuena erruduntzat hartzen zen. Legea praktikan jartzeko auzitegi bereziak sortu ziren (top).

II. MUNDU GERRA

Period: 1939 to 1945

Espainiak Bigarren Mundu Gerran izan zuen jarrera aldakorragatik isolatua geratu zen gerra
zibilaren ostean. Teorian Alemaniaren eta Italiaren aldekoa bazen ere, ofizialki neutrala
deklaratu zen, frantziar eta britainiar inportazioak behar zituelako.

FRANKISMOAREN SORRERA ETA FINKAPENA

Period: 1939 to 1959

NAZIONAL ESPAINIARREN IDEOLOGIAREN GARAIA ->GARAI URDINA

Period: 1939 to 1942

Militarrek erregimen frankistari eman zioten ekarpen ideologiko nagusiena nazionalismo espainiarra izan zen, Espainiaren ikuspegi bateratua eta tradizionalista.
Militar irabazleek eta Falangek zentralismorako joera zorrotza izan zuten. Errepublikak katalanen eta
euskaldunen eskari autonomikoei erantzun ziela altxatu omen ziren haren kontra. Ez zuten nazioa bizi elkarte moduan definitzen, baizik eta zentzu falangista eman zion. Nazioa etorkizun bat atxikita duen batasun historiko gisa definitu.

FRANKISMOA

Period: 1939 to 1975

Masoneria eta Komunismoaren errepresiorako Legea

1940

1940an Masoneria (elkarte sekretuak,
kideak taldetan antolatuak) eta Komunismoaren errepresiorako Legea onartu zen. Lege horien
babesean, erregimenaren aurka zeudenen aurkako errepresio gogorrari ekin zitzaion. Ondorioz
gutxi gorabehera, gerra bukatu ondorengo urteetan, kondenatuak izan ziren preso politikoak
200.000ren bat izango ziren eta 50. 000 bat hilko zituzten.

DIBISIO URDINA BIDALI

1941

1941.urtean Sobietar Batasunera Dibisio Urdina bidali zuen komunismoaren aurka eta alemaniarren alde borroka egiteko.

Gorteak eratzeko Legea

1942

Gorteak eratu ziren, kontsultarako zeregina zuen, baina ez zuten iniziatiba parlamentariorik. Europako gerra mendebaldeko demokraziaren aldera jartzen hasia zen eta erregimena instituzionalizatzeko erakunde tradizional bat sortu zuen: Gorteak.

NAZIONAL KATOLIZISMOAREN GARAIA

Period: 1942 to 1957

Erlijioa eta moral katolikoa defendatu, espainiar izaerari lotuta baitzegoen. Francok bere burua Espainia
salbatzeko Jainkoak aukeratutako probidentzia gizontzat ikustea. Estatuak eta Elizak bat egin zuten nazional katolizismoan. Francok elizaren esku utzi zuen hezkuntzaren kontrola...
Bigarren Mundu Gerraren ondoren, behin Europako erregimen faxistak erorita, Vatikanoaren babesa
erregimena legitimatzeko oinarrizkoa izan zen.
Elizako guztiak ez zeuden Francoren alde.

NEULTRALTASUN ITUNA SINATZERA BEHARTUA

1943

1943.urtean Italian Mussolini erori zenean eta Estatu Batuen blokeo ekonomikoaren beldur, neutraltasun-ituna sinatu zuen, ardatzari bizkar emanez eta aliatuen mesedetan.

MAKIAK ARANEN

1944

Aran bailaratik (Lerida) egin zuten erasoa izan zen, porrota

MAKIAK MARTXAN

Period: 1944 to 1952

-1944-1952 urteen bitartean gerrillari taldeak osatu ziren, maki deituak, gehienak komunistak
ziren. Ekintza bakartuak egin zituzten landa-eremuetan eta eremu menditsuetan.

ESPAINOLEN FORUA ETA ERREFERENDUM LEGEA

1945

Espainolen Forua: Itxurazko eskubideen deklarazioa eta Estatuaren egitura autoritarioa errepikatzen zen. Erreferendum Legea: Espainian sufragio unibertsala aitortuta zegoela erakutsi nahi zuen. Estatuaren buruak egokitzat hartzen zituen galderak egingo zituen erreferendumean. Ardatzeko potentziek garaituak izan dira.
Erregimena isolatua zegoen. Lege hauekin
erregimenari itxura demokratikoa eman
nahi.

LEHEN GREBAK KATALUNIAN

1946

GUERRA HOTZA

Period: 1946 to 1991

Gerra Hotza deituriko garai berri hasi baitzen 1947an. Iparamerikarren eta komunisten arteko tentsio giroa zela eta penintsula iberiarrak garrantzi estrategiko handia hartu zuen
Estatu Batuentzat (frankismoaren antikomunismoa baloratu zen gehien bat).

LEHEN GREBAK EHen

1947

Estatuko Buruzagitzarako Ondorengotza Legea

1948

Legeak, tradizio monarkikoari jarraituz,
Espainia Erreinu aldarrikatu zuen. Franco biziarteko Estatuburu berretsi eta ondorengoa izendatzeko eskubidea bere esku utzi zen. Kanpoko legitimazioa lortzeko beste saiakera bat, katolizismoan eta monarkian oinarritua.

MERKATARITZA HARREMANAK FRANTZIA ETA B.H.

1950

ESPAINIAK NAZIOARTEKO ONESPENA

Period: 1950 to 1960

POLIZIEK FABRIKAK OKUPATU

1951

zeuden greba eta istuluengatik, poliziak fabrikak okupatu, kaleratze asko egon ziren

AEBrekin HITZARMEN EKONOMIKOA

1953

Estatu Batuen eta Espainiaren arteko hitzarmen ekonomikoa izenpetu zen, Eisenhoweren laguntza lortuz. Honela, Francok gobernua sendotu eta nazioarteko irudia
hobetzea lortu zuen.
Estatu Batuek lau base militar eraikitzeko baimena lortu zuten (Rota, Torrejon, Zaragoza
eta Moron). Washingtoneko gobernuak arma atomikoak baseetan sartzeko eta handik sobietarrei erasotzeko eskubidea ere bazuen, baina espainiar lurraldea babesteko
konpromisorik ez zuten hartu.

KONKORDATUA VATIKANOREKIN

1953

Konkordatua sinatu zuen Vatikanorekin: Francok apezpikuak proposatzeko eskubidea beretzat gorde zuen, eta Elizak ekonomia, lege eta hezkuntza
abantaila handiak eskuratu zituen.

NBEan onartua

1955

1955ean NBEn onartua izan zen Espainia, eta bai eta beste nazioarteko erakunde batzuetan ere: Nazioarteko Moneta Fondoa (FMI) eta Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundean (UNESCO), adibidez.

Espainiak Marokoko independentzia onartu behar izan zuen

1956

Istilu larriak izan ziren falangisten eta ikasleen artean eta horren ondorioz unibertsitatea itxi eta ikasleen mugimendua debekatu ziren.

1956

TEKNOKRATEN ETA DESARROLLISMO EKONOMIKOA

Period: 1957 to 1975

EGONKORTZE PLANA

Mugimendu Nazionalaren Printzipioen Legea

1958

Lege honek doktrina falangista
instituzionalki ezartzea eta Falange
Espainol Tradizionalista (FET) alderdi
bakarra izatea zekarren. Autarkia alde batera uzten ari zen eta
garapen ekonomikoak ordeztuko zuen.
Izaera burokratikoa eta teknikoa nagusitu
zen.

VATICANOKO II. KONTZILIOA

Period: 1962 to 1965

Apezpiku batzuek erregimenaren gehiegikeriak salatu zituzten, eta ekintza Katolikoarekin lotutako
elkarteak laster hasi ziren langileen arazoak defendatzen. Vaticanoko II. Kontzilioa izan zen Elizaren eta erregimenaren arteko banaketaren hasiera.

Estatuaren Lege Organikoa

1966

Berrikuntza batzuk ekarri zituen:
Estatuburu eta Gobernuko presidente
karguak banatzea. Arazo garrantzitsuena Francoren
ondorengotza zen. Erregimena
iraunaraztea nahi zen.

Sidi Ifni galdu

1967

Sidi Ifni (lurralde txiki bat), Marokori eman behar izan zion 1967an hainbat borroken
ondoren.

Espainiako armadak Mendebaldeko Saharatik alde egin

1976