-
Fontainebleau ituna
1762ko Fontainebleauko Itunak Espainiar Inperioaren presentzia sendotu zuen Espainia Berrian, Floridatik Ozeano Barea hartzen zuen lurraldean, eta eskualdearen kontrol katoliko, sozial eta kulturala mantendu zuen, britainiar kontrolaren ikuspegi protestanteen aurka. -
Carlos IV.a boterean
Carlos VI boterea hartu zuen Carlos III hiltzean. Errege berriarekin batera Espainia krisi sakon batean sartu zen, kanpoko eta barneko arazoengandik. Urte bat errege bezala egon ondoren, Frantziako iraultza hasi zen. -
Period: to
Aro Garaikidea
-
Frantziako iralutza
Carlos IV,boterean zegoela lehertutako prozesu iraultzailea izan zen, Espainiako politika zalantzan jartzen zuena. -
Napoleon frantziarren enperadore
Frantzaiko iraultzan boterean zegoen gizona zen. -
Trafalgarreko bataila
1805eko urriaren 21ean izandako itsas bataila izan zen, Erresuma Batuak, Austriak, Errusiak, Napolik eta Suediak Napoleon Bonaparte tronutik kentzeko eta Europan zegoen eragin militar frantziarra desegiteko hasitako hirugarren koalizioaren esparruan. -
Lege Salikoaren abolizioa
1830eko martxoaren 29an, Fernando VII.a erregeak, bere emaztearen sabelean ernaltzen ari zen haurra neskato bat izan zitekeela jakinik, Zigor Pragmatiko bat aldarrikatzea erabaki zuen, zeinaren bidez Lege Salikoa deuseztatzen zuen eta, horrela, emakumeek Espainiako tronura iristeko zuten eskubidea berrezartzen zuen, ildoari jarraitu beharrean. -
I.Gerra karlistaren hasiera
Erregimen liberalaren ezarpena Espainian, Isabel II.aren adin txikitasunaren garaian (1833-1843), lehen gerra karlistaren (1833-1840) eztandarekin hasi zen, gobernuaren indarren eta absolutismoaren aldekoen artean, Carlos Maria Isidro infantearen aginduetara. -
La Granjako matxinada
Liberal progresistan sortutako matxinada izan zen, 1812ko Cadizeko konstituzioa berreskuratzeko. -
Ma Kristina Erregeordetzaren hasiera
Fernando ViII hil zenean, testamentuan bere alabari (Isabel II) utzi zion tronua. Hiru urte zuenez, bere emaztea Ma Kristina erregeordea izan zen, Isabel II nagusitasunara heldu arte. -
Fernando VII.heriotza
Fernando VII 1833. urtean hil egin zen, hasiera emanez I Gerra karlistei. -
Juan Álvarez de Mendizabalen desamortizazioa
Elizaren desamortizazio prozesu garrantsitzua izan zen, honi esker lortu zuten liberalen armada finantzatzea eta Ogasunen erreformei ekitea. Prozesu honetan elizaren lurrak, eraikinak, ogasunak... gobernuarena izatera pasatu zen. Honela lurren hauen etekina handiagoa izango zen. -
1837ko Konstituzioa
1837.urtean, Ma Kristina ezarritako konstituzioa izan zen. -
I Gerra Karlistaren amaiera
1839ko Bergarako ituna lehen karlistaldiaren amaiera markatu zuen, baina matxinadek eta karlistek jarraitu egin zuten XIX. mendean zehar, eta karlismoa indarrez agertu zen berriro 1868ko iraultzaren aurkako erreakzio gisa. -
Mª Kristina Erregeordetzaren amaiera
-
Boluetako Santa Ana fabrikaren sorrera
Santa Ana de Bolueta Bizkaiko industrializazioaren hasierako enpresarik esanguratsuenetako bat da. 1841ean sortu zen, aduanak kostaldera lekualdatu ziren urtean (foraltasun tradizionalaren eraldatze- eta indargabetze-prozesuan ere esanguratsua izan zen), eta burdinolatik siderurgia modernora igarotzea ekarri zuen. -
Gizonezko sufragio unibertsala
1869an gizonezkoen botoa jaso zuten lehen hauteskundeak 1890ean berrezarri ziren. 1933an emakumeak hauteslerian sartu ziren. 1945eko urriaren 22ko erreferendumaren legeak, 2. artikuluan, sufragio unibertsala aitortzen du 21 urteko adineko guztientzat, gizon zein emakume. -
PSOE adlerdi sozialistaren sorrera
Espainiako Langileen Alderdi Sozialista (PSOE) Espainiako alderdi politiko bat da, espektro politikoaren zentro-ezkerrean kokatzen dena. 2017ko ekainaren 18tik Pedro Sanchez idazkari nagusiak zuzentzen du, alderdiaren XXXIX. Kongresuan aldarrikatua. -
Alfonso XII.aren heriotza
1885ean kolera izurrite bat piztu zen, herrialdearen barnealdera hedatuz joan zena. Gaixotasuna Aranjuezengana iritsi zenean, erregeak kaltetuak bisitatzeko gogoa agertu zuen, eta Canovas del Castilloren gobernuak uko egin zion, horrek zekarren arriskuagatik. Erregea, orduan, aldez aurretik abisatu gabe abiatu zen hirira, eta Aranjuezko Errege Jauregia irekitzeko agindu zuen, goarnizioko tropei ostatu emateko. -
Alfonso XIII.a Espainiako erregea
Alfontso XIII.a Espainiakoa, "Afrikarra" deitua (Madril, 1886ko maiatzaren 17a - Erroma, 1941eko otsailaren 28a) Espainiako errege izan zen jaio zenetik 1931ko apirilaren 14an Espainiako Bigarren Errepublika aldarrikatu zen arte. Hamasei urte zituela hartu zuen Koroa, 1902ko maiatzaren 17an. -
UGT sindikatu sozialistaren sorrera
Langileen Batasun Orokorra (UGT) Espainiako langile-erakunde sindikala da. 1888ko Bartzelonako Langile Kongresuan sortua, jatorri historikoa du Partido Socialista Obrero Español (PSOE) alderdiarekin, marxismo klasikotik joera sozialdemokrata baterantz eboluzionatuz. -
EAJ-PNVren sorrera
Euzko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV), SABINO DE ARANA Y GOIRIk sortua, 'JAUNGOIKOA ETA LEGE ZARRA' lelotik hartu du izena. Esamolde horrek existentziaren ikuskera transzendentea eta Euskal Nazioaren baieztapena uztartzen ditu, eta horren izate politikoa subiranotasun nazionala berreskuratuz adierazi behar da. -
Antonio Canovas del Castilloren hilketa
Canovas del Castilloren hilketa 1897ko abuztuaren 8an izan zen, Santa Agedako bainuetxean (Gipuzkoa). Bertan, Antonio Canovas del Castillo Espainiako gobernuko presidenteak atseden egun batzuk igaro zituen eta Michele Angiolillo anarkista italiarrak egin zuen. Berehala atxilotu, epaitu eta exekutatu zuten. Gerra-kontseiluan, Angiolillok hilketa Montjuiceko prozesuko torturen mendeku gisa justifikatu zuen. -
Euskalduna ontziolaren sorrera
Euskalduna ontziola Bilbon oinarritutako konpainia eta ontziola izan zen, pisu handikoa hala Euskal Herrian nola Espainian. De la Sota sendiaren Errepublikaren aldeko posizioa zela eta, kolpe gogorra jasan zuen Espainiako Gerra Zibilean Francoren diktadurako agintariek desjabetu zutenean. 1969an, agintari horiek Astilleros Españoles sortu zuten Euskalduna beste konpainia batzuekin bateratuz. -
"Bizkaiko Labe gariak" enpresaren sorrera eta amaiera
Bizkaiko lehen enpresa siderurgikoa "Santa Ana de Bolueta" izan zen, 1841ean Begoñako Bolueta auzoan ireki zena, aduanak kostaldera eraman ziren urte berean[49]. Burdin lingoteen bigarren fusioa egiten hasi zen 1843tik aurrera, Ingalaterratik ekarritako mearekin, Asturiastik ekartzen zen ikatz begetala erabiliz berotzeko, Ibaizabalen egindako presaren indar hidraulikoarekin[49]. -
Bartzelonako Aste Tragikoa
Sindikatuek greba orokorra deitu zuten eta armadak errepresio gogorra egin zuen istiluak menderatzeko. -
"La iberia"eta "San Franciscoko" sorrera
-
"Bilboko Labe garaiak" eta "la vizcaina" sorrera
1912ko abenduaren 16an sortu zen, 1907an sortutako "Gaseosa Bilbaina" enpresaren jarraipen gisa, eta Bilboko merkatari-gune baten lankidetzarekin, zehazki, kafeen, jatetxeen eta edari-establezimenduen berrehun jabe baino gehiagoren laguntzarekin. -
1917ko greba orokorra
1917ko Espainiako greba orokorra UGT eta PSOE espainiar erakunde sozialistek, eskualde batzuetan CNT sindikatu anarkistaren laguntzarekin batera, abuzturako deitutako greba orokorra izan zen, Eduardo Dato presidentearen agintaldian izandako krisialdiaren barnean gertatu zen. -
Marokoko Rifeko Gerraren hasiera
Rifeko gerra, Marokoko bigarren gerra ere deitua, Rifeko tribuen altxamenduak, Marokoko iparraldeko eskualde menditsua, Espainiako agintari kolonialen eta Frantziako Inperio kolonialaren aurka sortutako borroka bat izan zen, Tetuango (1860), Madrilgo (1880) eta Algecirasko (1906) Itunetan zehaztua, azken hau Fezekoarekin (1912) osatua, Espainiako eta Frantziako babesleak mugatu zituena, hauen bizitza administratibo eta geografikoa 1907an hasi zelarik. -
Miguel Primo de Riveraren estatu-kolpea
1876ko konstituzioa etetean deklaratu zuen gerra egoera. Horrelaxe amaitu
zen Errestaurazioaren erregimena, eta ezarri, Primo de Riveraren diktadura. Itxuraz,
erregenerazionismoaren ildoko helburuak planteatzen zituen, Errestaurazioko "politika
zaharren" deuseztatzea proposatzen baitzuen. Horrela lortu zuten sektore politiko askok Estatu kolpea begi onez hartzea, eta PSOEk eta
UGTk berak ere gaitz erditzat hartzea. -
La Esperanza fabrikaren sorrera
1925ean sortutako armamentu fabrika bat izan zen, 1933tik Markinan (Bizkaia) ezarri zena. Arma indibidualak, munizioak eta morteroak ekoitzi zituen Espainiako Lurreko Armadarentzat eta esportaziorako. 1994,2an itxi ondoren, bertako langile talde batek enpresa berri bat sortu zuen, Ecia-Xemein, S.A.L., 2021.3 urtean aktibo jarraitzen duena. -
Miguel Primo de Riveraren amaiera
Primo de Riveraren diktadura 1930eko urtarrilaren 28an erori zen, Miguel Primo de Rivera jeneralak dimisioa aurkeztu zionean Alfonso XIII.a Espainiako erregeari, eta honek onartu egin zuen, Damaso Berenguerren Dictablandari bide emanez. Diktaduraren amaiera hilabete batzuk lehenago hasitako prozesu baten amaiera da. -
Alfonso XIII.aren erbestea
1931ko apirilaren 14tik 15erako gauean, Alfontso XIII.a Erregea Madrildik Cartagenara abiatu zen Duesenberg autoaren bolantean, eta handik Marseillara itsasoratu zen Espainiako Armadako Alfontso Printzea gurutzebidean, ondoren Parisera joateko. -
II. Errepublikaren proklamazio
Espainiako Bigarren Errepublika 1931ko apirilaren 14tik, Alfontso XIII.aren monarkia ordeztuz, 1939ko apirilaren 1era arte, Gerra Zibila amaitu zen eguna, diktadura frankistari bide eman ziona, egon zen erregimen demokratikoa izan zen. -
Isabel II.aren jaiotza
