-
1515
Karel V wordt heer der Nederlanden
In 1515 werd Karel V heerser over de Nederlanden. Dat gebied bevat het huidige Nederland, België en Luxemburg. -
Period: 1515 to 1555
Karel V heerser van de Nederlanden
-
Oct 31, 1517
Luther begint de Reformatie
Op 31 oktober 1517 hangt Maarten Luther 95 stellingen aan de Slotkerk in Wittenberg, Duitsland. Met deze stellingen uit Luther zijn onvrede over de aflaathandel van de kerk in de Nederlanden. De gelovigen geloofden dat ze na aankoop een plekje hadden gereserveerd in de Hemel. Luther was het hier niet mee eens. Hij zag dit als machtsmisbruik van de katholieke kerk.
Hij start een nieuwe beweging. -
Period: Oct 31, 1517 to
Reformatie
De Reformatie was een periode in de 16e eeuw waarin de Protestanten zich afscheidden van de Rooms-Katholieke Kerk omdat ze het niet tevreden waren met de gebruiken van de Katholieke kerk. De belangrijkste mensen in de Reformatie waren Maarten Luther en Johannes Calvijn -
1521
Rijksdag in Worms
Karel V voerde jarenlang samen met katholieke vorsten oorlog tegen de nieuwe geloven. Een voorbeeld hiervan is de Rijksdag in Worms in 1521. Maarten Luther kreeg hier nog een kans om al zijn kritiek op de katholieke kerk in te nemen. Dit deed hij niet waardoor Karel hem vogelvrij verklaarde. Hiermee was de scheuring in de christelijke kerk een feit. -
1531
Instelling van drie Collaterale adviesraden
Karel V wou graag zijn politiek zo centraal mogelijk voeren om zoveel mogelijk macht in handen te houden. Dit deed hij vanuit Brussel. Door de instelling van drie Collaterale adviesraden kon de centralisatie van alle Nederlandse gebieden worden doorgevoerd. Dit waren de Raad van State, de Geheime Raad en de Raad van Financiën. Hierin zaten belangrijke edelen en ambtenaren waardoor de adel inspraak verloor. -
Period: 1533 to
Willem van Oranje
Hij was aanvankelijk stadhouder (plaatsvervanger) voor de regerend heer der Nederlanden. Hij begon zijn loopbaan in dienst van de Rooms-Duitse keizer Karel V. Meningsverschillen met Karels opvolger Filips leidden uiteindelijk tot de Tachtigjarige Oorlog. -
1543
Karel V heeft alle Nederlanden in handen
Karel V heerste over een gigantisch rijk, dat zo groot was – zelfs groter dan het vroegere Romeinse Rijk. Hij was landsheer van de gewesten die de latere Nederlandse Republiek zouden vormen. In ruil voor belasting kregen burgers die de belasting betaalden bepaalde privileges. -
1550
Bloedplakkaat ingesteld
In 1550 maakte Karel V in de Nederlanden duidelijk dat ketters de doodstraf verdienden (Bloedplakkaat). Vanaf nu werden opgepakte ketters vermoord. -
1555
Filips II volgt Karel V op
Karel V doet afstand van de troon en draagt hem op aan zijn zoon Filips. -
1555
Vrede van Augsburg
In 1555 werd bij de Vrede van Augsburg besloten dat elke vorst de religie van zijn onderdanen mocht bepalen. 'Wiens gebied, diens godsdienst’. Hiermee kwam er een einde aan de strijd van Karel V tegen het protestantisme. -
Period: 1555 to May 21, 1581
Filips II heerser van de Nederlanden
-
1566
Smeekschrift der edelen
Het Smeekschrift van 1566 bevatte verzoeken van edelen aan de landvoogdes van Filips II, Margaretha van Parma, om de vervolgingen te beëindigen. De vervolgingen werden tijdelijk stopgezet. -
Jul 10, 1566
Beeldenstorm
De Beeldenstorm, 10 Augustus 1566. Het volk komt in opstand tegen de geloofsvervolging, werkeloosheid en hongersnood. Ze sloegen het interieur van de rijke Rooms-katholieke kerken kapot.
Calvijn vond dat de gelovigen zich in nood tegen de overheid in opstand moesten komen. -
1567
Aankomst hertog van Alva in de Nederlanden
Alva probeerde de protestantse stroming tegen te houden en de macht van Filips te herstellen door centralisatiepolitiek te voeren. Hij sticht de zogenaamde Bloedraad op, een gerechtshof dat deelnemers aan de Beeldenstorm vervolgt en vaak ook ter dood veroordeelt. Hij voert ook nieuwe regels in en verhoogt de belastingen. -
1568
De Opstand begint officieel
Willem van Oranje was ook een van de schuldigen die op de vlucht was voor de Bloedraad. Hij was een hoge edelman en stadhouder van Filips in Utrecht, Holland en Zeeland. Hij was tegen kettervervolging en Filips centralisatie. Daarom riep hij de inwoners op om in opstand te komen. Met een huurlegers die de Nederlanden binnenvielen was de Opstand een feit (1568). Door het optreden van Alva en de nieuwe belastingen nam de onrust toe. -
Period: 1568 to
de Tachtigjarige oorlog
De Tachtigjarige Oorlog, De Opstand of de Nederlandse Opstand was een strijd in de Nederlanden die in 1568 begon en eindigde in 1648. De Beeldenstorm in 1566 wordt ook wel gezien als het begin van de Opstand in de Nederlanden.
De Vrede van Münster was een verdrag dat in 1648 werd tussen Spanje en de Republiek der Verenigde Provinciën, waarmee aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de opstandelingen in de Republiek een einde kwam en de Republiek als soevereine staat erkend werd. -
1572
Statenvergadering van Holland
Willem werd in juli 1572 opnieuw stadhouder van de Staten van Holland, Utrecht en Zeeland. Hij was nu het hoofd van de beweging tegen Filips en de Spaanse troepen. -
Apr 1, 1572
Watergeuzen veroveren Den Briel
De Watergeuzen gingen in de aanval met boten vanaf zee. Zij veroverden op 1 april 1572 Den Briel. Hierna sloten steeds meer steden zich aan bij de Opstand. -
1573
Alva verlaat de Nederlanden
Den Briel ingenomen door de Watergeuzen, deelnemers aan de Opstand. Dit was de eerste overwinning van de opstandelingen op het Spaanse leger van Alva. Na meer van deze militaire tegenslagen begon de hertog van Alva zijn grip op De Nederlanden te verliezen. Alva bleeft vechten tegen de Opstand maar gaf uiteindelijk zijn pogingen om het protestantisme te smoren op in 1573. Hij diende zijn ontslag in en keerde terug naar Spanje. -
Oct 3, 1574
Het ontzet van Leiden
Leiden werd omsingeld door het Spaanse leger om via uithongering de stad tot overgave te dwingen. Om Leiden te ontzetten staken de geuzen de rivierdijken door. Op 2 en 3 oktober 1574 sloegen de Spanjaarden voor het water op de vlucht waardoor de geuzen haring en wittebrood in Leiden konden binnenbrengen. -
1576
De pacificatie van Gent
Gewesten eisten gewetensvrijheid en dat de Spaanse troepen uit de Nederlanden vertrokken. Tijdens onderhandelingen werd afgesproken dat een groot deel van de Nederlanden katholiek zou blijven. De gewesten Holland en Zeeland zouden calvinistisch worden. Het blijkt niet te werken en de calvinisten namen de macht over in Gent. Vanaf hier namen ze ook andere huidig Belgische steden in. -
1578
Alteratie van Amsterdam
De Alteratie is de naam voor de omwenteling in Amsterdam op 26 mei 1578 toen de katholieke stadsregering werd afgezet. -
1579
Unie van Utrecht
De Unie van Utrecht 1579: de opstandige gewesten spraken af om zich gezamenlijk te verdedigen tegen de Spaanse troepen (Holland, Utrecht en Zeeland). De zuidelijke steden zoals Gent, Antwerpen en Brugge werden lid.
Eisen: Gewetensvrijheid, Ieder gewest regelt eigen geloofszaken en
Gewesten bleven zelfstandig maar werken militair samen. Oranje in de bron -
May 21, 1581
Plakkaat van Verlatinghe
De calvinisten veroverden de macht in de Nederlanden. Filip II zag Willem van Oranje als veroorzaker en verklaarde hem vogelvrij.
—> 1581 Plakkaat van Verlatinghe, Opstandige gewesten erkenden Filips II niet meer als een koning. -
Willem van Oranje vermoord
In 1580 was Willem van Oranje vogelvrij verklaard door de Spaanse koning Filips II. Dit omdat hij de koning had laten weten het niet eens te zien met de onderdrukking. Op 10 juli 1584 werd Willem van Oranje met drie kogels om het leven gebracht door Balthasar Gerards. -
De val van Antwerpen
De val van Antwerpen in 1585 : Filips II veroverde de stad en blokkeerde de zeearm die de haven verbond met de Noordzee. Hierdoor was hadden de handelssteden in Holland een concurrent minder. Ook kwam er een stroom protestantse vluchtelingen naar de Noordelijke Nederlanden die kapitaal en kennis meebrachten. -
Republiek der Verenigde Nederlanden opgericht
De noordelijke Nederlanden stonden er alleen voor en groeide langzaam uit tot een zelfstandige republiek. Dit kon onder andere gebeuren doordat Filips II zich lied afleiden door andere conflicten (vloot werd verslagen door Engeland) waardoor de opmars naar de noordelijke Nederlanden op zich liet wachten.
—> in 1588 : de Republiek der Verenigde Nederlanden. Holland Zeeland Utrecht en Friesland veroverde in 10 jaar Groningen Drenthe Overijssel en Gelderland. -
Spaanse Armada verslagen
Elisabeth I werd benaderd om hulp door de Republiek. Zij stuurde de graaf van Leicester om het gebied te gaan leiden. Deze poging mislukte. De Nederlanden kregen nog wel financiële steun van Engeland. Koning Filips besloot Engeland aangevallen. In 1588 versloeg het Engelse leger de vloot, de Armada. -
Period: to
Gouden Eeuw
Periode van welvaart als gevolg van de winstgevende moedernegotie. De VOC werd in deze periode ook opgezet. -
Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht
In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) gesticht. Dit was een Nederlandse handelsonderneming met een verkregen monopolie van de Staten-Generaal op overzeese handel tussen de Republiek en Azië. -
Period: to
Twaalfjarig Bestand
Het Twaalfjarig Bestand was een periode van twaalf jaar van wapenstilstand gedurende de Tachtigjarige Oorlog waarin niet of nauwelijks door de opstandelingen in de Republiek met de Spanjaarden werd gevochten. -
Bestuurscentrum van de VOC naar Batavia verplaatst
In 1619 verplaatste gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen het bestuurscentrum van de VOC van Bantam naar Batavia. Hij veroverde Jakarta en bouwde in Batavia een handelsimperium. Bij het uitbreiden van dit imperium werd er grof geweld gebruikt. -
Oldenbarnevelt onthoofd
In de Republiek ontstond er een machtsstrijd tussen raadspensionaris Oldenbarnevelt en stadhouder Maurits van Oranje. Ze waren het niet eens over het belang van het Twaalfjarig Bestand en over de vraag of er binnen de calvinistische kerk meerdere stromingen mochten bestaan. Stadhouder Maurits liet Oldenbarnevelt uiteindelijk onthoofden -
West-Indische Compagnie opgericht
Op 3 juni 1621 werd, naar voorbeeld van de VOC, de West-Indische Compagnie opgericht. De WIC had het alleenrecht op alle handel en scheepvaart op West-Afrika en Noord- en Zuid-Amerika. Met de oprichting van de WIC begon ook de Nederlandse handel in slaven. -
Bouw van de Portugees-joodse synagoge in Amsterdam
De steden hadden baat bij werklieden en rijke kooplui. Zij kregen dan ook goede faciliteiten en konden vrij hun eigen geloof uitoefenen. Dit tolerante houding ten opzichte van andere geloven in de republiek had veel te maken met de handelsbelangen van de regenten. Er kwamen veel joden uit Spanje, Portugal en Oost-Europa. In 1639 werd zelfs de bouw van de Portugees-joodse synagoge toegestaan in Amsterdam. -
Vrede van Münster
De Vrede van Münster was een verdrag dat op 15 mei 1648 in Münster gesloten werd tussen Spanje en de Republiek der Verenigde Provinciën, waarmee aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de opstandelingen in de Republiek een einde kwam en de Republiek als soevereine staat erkend werd. -
Akte van Navigatie
Hiermee stelt Engeland in dat alle geïmporteerde goederen uit de rest van de wereld via Engelse schepen het land binnen mogen komen. Hierdoor loopt Holland veel handel mis. Deze maatregel zal resulteren in Zeeoorlogen tussen de Republiek en Engeland. -
Period: to
Eerste Engelse Zeeoorlog
Door de instelling van de Akte van Navigatie loopt de Republiek handel mis. Dit resulteert in een Handelsoorlog op zee. -
Period: to
Tweede Engelse Zeeoorlog
Na dat de Engelsen de Eerste Zeeoorlog winnen schaffen zij de Akte van Navigatie af. Al snel werd Engeland weer overspoeld door handelaren uit de Republiek. Er ontstond weer een Zeeoorlog. Deze oorlog zal worden gewonnen door de Republiek. -
Rampjaar in de Republiek
Engeland en Frankrijk vallen de Republiek aan. De Engelsen worden al gauw verslagen op zee maar de Fransen blijven twee jaar soldaten houden grondgebied van de Republiek. Uiteindelijk wordt de aanval afgeslagen en wordt het in de Republiek weer rustig.
Helaas betekende deze oorlog wel het definitieve einde van de Gouden Eeuw. -
Einde Gouden Eeuw
De grootste reden is dat de concurrentie van landen als Engeland en Spanje te groot werd. De handelsmonopolie werd telkens minder makkelijk gehandhaafd, en de Nederlanden begon achter te lopen op de ontwikkeling.
Na het Rampjaar 1672 komt de bloei echt aan een einde
