GIZAKIAREN BILAKAERA

PALEOLITOA

4

Paleolitoa duela 4 milio urte sortu zen.
Gizarte Nomadak:
-Janariaren bila mugitu
-Aire zabalean edo leizeetan bizi
-Sua Menderatu
-Arrantzaleak eta ehiztariak
-Harrizko,hezurrezko,eta egurrezko tresnak.

NEOLITOAREN IRAULTZA ( DUELA 10.000 URTE)

5

-
-Nekazaritza,Abeltzaintza eta fruitu bilketa.
-Gizarte Sedentarioak:
-Lurra Lantzeko eta landatutakoa zaintzeko bizilekua finkatuta
-Herrixkak:Ibaietatik gertu lurzoruak ureztatzeko.
-Desberdintasun Sozialak:Jabetza pribatua eta horrekin batera desberdintasun sozialak.

METAL AROA

6

-Duela 6.000 urte sortu zen.
-Lehenengo kobre aroa
-Bigarrenik brontze aroa
-Azkenik burdin aroa
-Duela 5.000 urte bi asmakizun berri egin zituzten:
-Gurpila gauzak eramateko
-Haize ohiala ontziak egiteko
- Goldea: Lurra zabaltzeko eta haziak sartzeko

ANTZINAROA 1.0

7

-idazkera sortzen den unetik hasita erromatar inperioa erortzen den arteraino edo erdi aroraino zabaltzen da (3.000 urteko denbora tartea).
-Europa eta Inguruko lurraldeetako historiako garai bat da.
-Hiriak,aginte politikoak antolaturiko erlijioak eta gizarteko klaseen arteko banaketa agertu ziren.
-Inperioak sortu ziren

ANTZINAROA 3.0

8

EGIPZIARRAK
-Egiptoko Nilo Ibaiaren ibilguan sortutako zibilizazioa .
- 3 garai historiko:Inperio Zaharra, Inperio Ertaina eta inperio Berria
-Nilo ibaiaren ibarreko hainbat hiriren bateratzearekin hasi, K.a.3150 inguruan, eta K,a. 31 urtean amaitu zen. erromatar inperioak egipto konkistatu zuenean

ANTZINAROA 2.0

8

MESOPOTAMIA
-Gaur egun ekialde hurbila deitzen dugun lekuan zegoen,Irak,Siria,Turkia eta Iran.
-Zenbait zibilizazio edo kultura garrantzitsu garatu ziren bertan: (SUMERIARRAK,BABILONIARRAK ETA ASIRIARRAK).
Tigris eta Eufrates ibaien arteko lurraldea zen.
-Idazkera,Aritmetika,Geometria eta Literatura landu zituzten lehen herriak.

GREZIARRAK 4.0

9

Greziarren hiri batzuk burujabeak eta independeteak ziren,"hiri estatuak":Atenas,Sparta,eta Korinto
-Atenasen hiritarrek aukeratu agintariak:demokrazia.
-Zientzian,Kulturan, eta artean:antzinako mundutik ezagutzen ditugun matematikari,filosofo eta konkistatzailerik ospetsuenetakoak

GREZIARRAK 4.1

11

GREZIAR ARKAIKOA
-Greziar Kultura K.a. 2.000 urte lehenango hasi zen garatzen,beraz duela 4.000 urte edo brontzearoan.
-Kultura honek merkataritza harremanak zabaldu zituen mediterraneoaren ekialdean eta Europako lehen hiriak sortu eta jauregi bikainak eraiki zituen.

GREZIARRAK 4.2

12

GREZIA KLASIKOA
- K.a. 500.urte inguruan hasi zen eta K.a.330.urterarte iraun zuen.
-Garai honetan Atenas zen hirietatik indartsuena baina Esparta hiria ere oso ahaltsua zen.
-Haien hizkuntza eta kulturak,arteak eta zientziak garapen oso nabarmenak izan zuten."URREZKO AROAK"
-Azken Aroan,garai helenestikoan,Alexandro handiak, greziako lurralde gehienak konkistatu eta grezia batu egin zuen bere agintepean.

GREZIARRAK 4.3

13

GREZIAR INPERIOAREN GAINBEHERA
-Gutxigorabehera K.a. 200 urte lehenago,erromatarrek greziako hiri eta lurralde gehienak konkistatu zituzten.
-Desagertu beharrean erromatarrek behereganatu egin zituzten greziar zibilizazio eta kulturako gauza asko; horregaitik,antzinako greziarren kultura gaur egungo munduraino iritsi da erromatarren bitartez.
-Horregatik,grezia erromatarraren garaia deitzen zaio antzinako greziaren azken aroari.

ERROMATARRAK 1.0

13

Erroma Romulo eta Remo anaiek fundatu zuten,erroma Tiber ibaiaren ondoan sortzeko asmoa zuten.
Romulok Remo hil zuen.Ondoren Romulok erroma fundatu zuen.
Erroman erregeek gobernatzen zuten,garai horretan ezarri zuten erromatar gizartearen ezaugarri nagusiak.

ERROMATARRAK 2.0

13

Antzinako Erromak hiru aro nagusi izan zituen:monarkia (agintea pertsona baten esku zegoen),Errepublika eta ondoren Inperioa (hemen ere agintea pertsona baten esku zegoen,baina inperioaren hedadura askoz zabalagoa zen,koloniak ere bazituzten,besteak beste).

ANTZINAROA IBERIAR PENINTSULA ( 1-TARTESSOSTARRAK)

13

Penintsulako hego-mendebaldean bizi-ziren,Guadalquivir ibaiaren bokalearen inguruan.

ANTZINAROA IBERIAR PENINTSULA (2-ZELTAK)

13

Penintsulako iparraldean eta ipar mendebaldean bizi ziren

ANTZINAROA IBERIAR PENINTSULA (3-IBERIARRAK)

13

Penintsulako ekialdea eta hegoaldea hartzen zuten.

ANTZINAROA IBERIAR PENINTSULAN (4-ZELTIBEROAK)

13

Penintsulako erdialdea eta Ebroko harana hartzen zuten.

ERDI AROA

13

Erdi aroa Antzinaroa eta Aro modernoaren arteko garaia da,1.000 urte inguru iraun zuen.

ERROMATARRAK 3.0

13

Erromaren gainbera Erromatar Inperioaren bukaera izan zen.Atzerriko nazioek (batez ere herrialde germanikoek) sarraldi bortitzak gauzatu zituzten.inperiorako ondorengotza kaotikoa zen armadaren esku zegoen.Kristautasuna inperioko erlijio ofiziala bihurtu zen.Mendebaldeko erromatar inperioa germaniarren inbasio handi batek garaitu eta 476.urtean desagertu zen.

KARLOMAGNO

800

Karlomagno garai horretako erregerik handiena izan zen.
Aita santuak mendebaldeko europako enperadore izendatu zuen karlomagno 800.urtean

ERDI AROA FEUDALISMOA

800

Feudalismoa Erdi Aroko Europan indarrean egon zen sistema politiko, ekonomiko eta sozial bat izan zen,gutxi gorabehera IX eta XV.mendeen artean iraun zuena.
Sistema hau lurraren jabetzan oinarrituta zegoen::erreinuko lur guztia Errgearena zen.
Beheko aldean,gizon libreak eta jopuak zeunden.
Gizon libreak lurjabeak izan zitezkeen,baina jaunen lurrak ere landu behar izaten zituzten.
Lurra,beraz nobleen esku zegoen,seme nagusiak jasotzen zuela jabetza guztia aita hiltzen zenean.

ARO MODERNOA

800

Aro Modernoa,Erdi Aroaren osteaN hasi zen eta Historia 1492.urtea aipatzen dute,Erdi Aroa eta Aro Modernoaren muga bezala.Amaierako muga bezala 1789.urtea jartzen da.Urte horretan Frantziako Iraultza hasi zen.
GIZARTEA
Aro Modernoan Europako jendea bi talde edo estatumentutan banatua zegoen.
-Pribilegiatuak noblezia eta kleroa ziren.Pribilegiatuek ez zituzten zergak ordaintzen eta lur gehienen jabeak ziren.
-Ez-Pribilegiatuak nekazariak,arrantzaleak,artzainak,eskulangileak,merkatariak,soldaduak

ERDI AROA 1.0

800

Antzinaroaren eta aro modernoaren arteko garaia da,1.000 urte iraun zuen,
GERMANIAR HERRIAK:
LONBARDIARRAK
SAXOIAK
BANDALOAK
BIZIGODOAK
.....

ERDI AROA 1.0

800

Arte Gotikoa;hirietan garatuko den artea da(Katedralak,jauregiak eta udaletxeak....)
Helburu erlijiosoa eta ez erlijiosoa.
Altuera handiko eraikinak eta teknika garatuak.

ERDI AROA ERROMANIKOA

800

Ezaugarri nagusienetarikoa erlijiotasuna zen,altura txikiko eraikinak ziren,

ARO MODERNOA 5.0

900

KONKISTAK ETA KOLONIZAZIOAK
Amerikako inperio handiak,Inkak eta estekak desagertu ziren,pontentzia kolonialek europar hizkuntzak(gaztelania,ingelesa eta portugesa),erabiltzera behartu zituzten bertako biztanleak.
ESPAINIA ETA PORTUGAL
Tordesillaseko hitzarmena:mundu berriko konkista eta aneksio guneak banatu ziren
banaketa hori egiteko, ozeano atlantikoa eta inguruko lurraldeek osatzen zuten marra banatzailea hartu zen oinarritzat.
Oso denbora laburrean, kultura eta arraza aldaketa

ERDI AROA 2.0

900

IZURRITE BELTZA: hondamendi larriena 1340.hamarkadan,bakterio gaixotasun horrek europako bizntaleriak txikitu zituen
Europarren heren bat hil zen, eta toki batzuetan %50

ARO MODERNOA 6.0

900

BARROKOA
Eliza katolikoak eta aristokraziak bultzatu zuten arte barrokoa, haien boterea eta aberastasuna nabarmentzeko

ARO MODERNOA 7.0

900

Ingalaterra,Herbehereek eta neurri txikiagoan (Espainian eta Portugaldarrek baino ehun urte geroago ekin zioten kolonizazio prozesuari
Koloniak ezarri zituzten kariben, iparamerikako atlantikoko kostaldean,eta laku handietatik hurbil zeunden eskualdeetan
Afrikan,esklabuen ibilbidea antolatu
Espezien ibilbidea
APATXEAK,SIUXAK,KOMATXEAK ETA ABAR....

ARO MODERNOA 8.0

900

INKEN INPERIOA
Perukoak ziren eta gudariak
Ureztatzeko sistemak sortu zituzten.
AZTEKEN INPERIOA
Gaur egungo Mexikon bizi ziren
herri gudaria zen
artoa zen elikagai ezagunena.
MAIEN INPERIOA
Mexikoren hegoaldean eta Guatemalan kokatzen ziren.
eraikin izugarriak eta handiak egin zituzten,tikal adb.

HISTORIA GARAIKIDEA

900

FRANTZIAKO IRAULTZATIK GAUR EGUN ARTE DOAN EPE HISTORIKOAK
Aldaketa nabarmenak eta sakonak gertatu ziren.
Frantziako iraultzak ideia ideologia eta industria iraultzak ekoizleen eta erosleen artean bestelako erlazio sozio ekonomikoak sorrarazi kapitalismoari bidea emanez.

HISTORIA GARAIKIDEA 2.0

900

GERRA HOTZA (1955-1990)
Bigarren mundu gerraren ondoren estatu batuak eta sobietar batasunak bizitako tentsio garaiak
bi modelo ekonomiko,sozial eta politikoen arteko gatazka izan zen
1951ean sobietar batasuna desegin zen eta hainbat herrialdek independentzia lortu zuten

HISTORIA GARAIKIDEA

900

1914 LEHEN MUNDU GERRA
1917 ERRUSIAKO IRAULTZA
1913 VERSAILEKO ITUNA
1919 ALDERDI NAZIA SORTU
1921 MUSSOLINIK PNF
1929 DEPRESIO HANDIA
1936 ESPAINIAKO GERRA ZIBILA
1945 II.MUNDU GERRA
1949 TXINAKO IRAULTZA
1959 KUBAKO IRAULTZA

HISTORIA GARAIKIDEA

900

MUGIMENDU FEMINISTA
Patriarkatuaren aurkako borroka, emakuaren historiak,emakumeen paperak berreskuratzen du historiak generoen ikuspegitik tratatzen du zapalkuntza, errepresioa eta sexuen arteko desberdintasunak eragin dituen mekanismoak desarmatzeko.

ARO MODERNOA 3.0

900

HUMANISMOA
AURRERAPEN TEKNOLOGIKOAK
PIZKUNDEA ETA ERRENAZIMENDUA

ARO MODERNOA 4.0

900

EKONOMIA(Oinarria eta nekazaritza)
Euskal Herrian aro modernoan hasi ziren baserriak eraikitzen eta bertan bizitzen hasi ziren.
POLITIKA (Erregeek botere handia)
HUMANISMOA (Zientzian aurrerapauso handiak zuten)
Magallaesek eta Elkanok munduari bira osoa eman zioten eta lurra biribila zela egiaztatu zuten (1519-1522)

HISTORIA GARAIKIDEA

900

LIBERALISMOA:Askatasun indibidualak
SOZIALISMOA: Gizarteko klase apalen alde egitea billatzen du
NAZIONALISMOA:Nazioa edo egitate nazionala
INPERIOEN AROA
KAPITALISMOA
sistema ekonomiko bat da, dirua eta aberastasuna kudeatzeko sistema bat da.
Herritarrak dira eta ez gobernuak empresen jabeak baina etekin edo irabaziak enpresen jabeentzako.
Kapitalismoaren aurka borrokatzeko langileen mugimendua sortu zen:sindikatuak